Rutinlerine bağlı bir otizmli çocuk yaşamının gündelik rutininde ya da çevresinde herhangi bir değişiklik olduğunda son derece mutsuz olur. Farklı bir bardakta süt verilmesi ya da mobilyaların yerlerinin değiştirilmesi onu üzebilir, ağlatabilir ve hatta öfke nöbeti geçirmesine neden olabilir.
Oyunlarında sürekli olarak oyuncaklarını sıralayabilir ya da ev eşyaları ile belirli desenler inşa edebilir. Takıntılı bir biçimde aynı nesnelerle ya da aynı oyuncaklarla uygun olmayan bir biçimde ilgilenebilir. Büyüdükçe radyo frekansları, vapur saatleri, doğum tarihleri, sayıdizileri gibi konularla takıntılı bir biçimde aşırı düzeyde ilgilenebilir.
Kalıplaşmış davranışlar(stereotipiler), tuhaf törensel el-beden hareketleri, aralıksız vücudu öne arkaya sallama, el çırpma, parmak şıklatma, nesneleri döndürme, nesneleri sallama, nesnelere tıklama, nesneleri kaşıma, parmak ucunda yürüme gibi ritmik hareketlerden oluşur. Gözlerinin önünde parmaklarını oynatır, renkli kalemleri sopalarıtabakları ipleri döndürür, dönen nesneleri, pervaneleri seyreder. Bunlar genellikle kendini uyarıcı etkinlikler olarak tanımlanır. Mekanik bir nesnenin sesi ile aşırı ilgilenebilir ve rahatsız edilecek ya da engellenecek olursa son derece mutsuz olabilir.
Problem Davranışların Müdahelesinde Önemli Noktalar
Davranış Problemleri
UYARAN(ÖNCÜL) à DAVRANIŞ à SONUÇ
Otizmli çocukların pek çoğu davranış problemleri geliştirmektedir. Bu davranış problemlerinin nedenleri başlıca şu dinamiklere bağlanabilir:
Davranış problemleri otizmi olan çocukların gelişimlerini ciddi düzeyde engellemekte, yaşamlarını daha da zorlaştırmaktadır.
Otizmli çocuklar engellendiklerinde, rutinleri bozulduğunda, kendilerini ifade edemediklerinde, başarısızlık duygusunu yaşadıklarında, istekleri yerine getirilmediğinde, v.s. diğer insanlara, nesnelere ya da kendilerine karşıproblemli davranışlarda bulunabilirler. Bu davranış problemleri; eşyalara zarar verme, diğer insanlara vurma, tükürme, onları ısırma, saç çekme şeklinde olabileceği gibi kendi kafasına vurma ya da kafasını duvara, yere, bir nesneye vurma, kendini ısırma, kendini yerlere atma, çığlık atma, sık sık ağlama gibi çocuğun kendini inciten davranışları şeklinde de olabilmektedir.
Davranış problemlerini değiştirmeye yönelik yöntemlere karar vermeden önce, problemin altında yatan nedenleri anlamaya çalışmak oldukça önemlidir. Ancak bu her zaman mümkün olmayabilir. Bu durumda da davranışı değiştirmeye yönelik bir planla duruma müdahele etmek uygun olacaktır. Bu davranışlarıdeğiştirmek için de bilişsel-davranışçı yöntemlerden yararlanılmaktadır.
Güçlük Alanlarına Dair Kısmi Tablo
Acıya karşı duyarsızlık
Aşırı hareketlilik ya da aşırı hareketsizlik
Belirli özellikteki nesnelere bağlanma
Bir neden olmadan strese girme, üzüntü duyma
Diğerleri ile ilişki kurmada zorluk
.png)
Ekolali(karşılıklı konuşmayı sürdürmek yerine kendisine söylenenleri aynen tekrar etme)
Fiziksel teması reddetme ya da sık sık isteme
Göz temasının çok az olması ya da hemen hemen hiç olmaması
İhtiyaçlarını belirtmekte zorluk çekme
Klasik öğrenme yöntemlerine karşı duyarsızlık
.png)
Motor becerilerde düzensizlik(topa tekme atamaz ama küpleri üst üste dizer)
Nesneleri kendi etrafında çevirme, tıklama, kaşıma, sallama...
Rutin yaşama bağlılık, değişikliklere aşırı tepki verme
Seslere karşı aşırı duyarlılık ya da duyarsızlık(dokunmaya, tada, kokuya ve görsel duyarlılık)
Sürekli aynı oyunları, aynı şekilde oynama, yaratıcılığın olmaması
Tehlikelere karşı duyarsızlık
Uygunsuz ve nedensiz gülme ve ağlama(duygulanımda sorunlar)
Yalnız kalmayı tercih etme
ALINTI:http://www.otizmnotlari.blogspot.com.tr/
Problem Davranışların Müdahelesinde Önemli Noktalar
- Çocuğun birden fazla problemli davranışı olabilir. Bu davranışların hepsi ile aynı anda çalışılmamalıdır.
- Problemli davranış, ortam-davranış-sonuç ilişkisi içinde ayrıntılı olarak incelenmeli ve kayıtlar tutulmalıdır.
- Çocuğun gözlem ve incelenmesi için uygun zaman ve ortam sağlanmalıdır.
- Çocuğa her istendiğinde beklediği şekilde tepki vermek yerine farklı yöntemler belirlenmelidir.
- Uygulanacak yöntem çocuk-aile-uzman üçgeninde aynı tutarlılıkla ve kararlılıkla yapılmalıdır.
- Uygulamanın ilk günlerinde problemli davranış artabilir, tutarlı olarak uygulamaya devam edildiğinde ise sonunda problemli davranış azaltılabilir ya da tamamen söndürülebilir. Aksi söz konusu olduğunda ise müdahele yöntemi değiştirilmelidir.
Davranış Problemleri
UYARAN(ÖNCÜL) à DAVRANIŞ à SONUÇ
Otizmli çocukların pek çoğu davranış problemleri geliştirmektedir. Bu davranış problemlerinin nedenleri başlıca şu dinamiklere bağlanabilir:
- Sosyal iletişim için gerekli becerileri gösterememeleri,
- Sosyal etkileşim kurallarını ve düzenini anlamakta zorluk çekmeleri,
- Rutinlerinin engellenmesi ve bozulması durumunda yaşadıkları kaygı ve bu duruma bağlı olarak algıladıkları tehdit sonucu panik yaşamaları,
- Engellenmeye ve /veya değişikliklere karşı toleranslarının düşük olması,
- Sözel olarak duygu ifadelerini kullanamamaları,
- İlgi çekme isteği,
- Davranışlar, olaylar, beceriler ve düşünceler arasındaki bağlantıları anlamakta güçlük çekmeleri,
- Kazandıkları davranışları ya da becerileri genelleme konusunda zorlanmaları,
- Empati duygusunun yokluğu,
- Başarısızlık duygusu,
- İsteklerinin yerine getirilmemesi.
Davranış problemleri otizmi olan çocukların gelişimlerini ciddi düzeyde engellemekte, yaşamlarını daha da zorlaştırmaktadır.
Otizmli çocuklar engellendiklerinde, rutinleri bozulduğunda, kendilerini ifade edemediklerinde, başarısızlık duygusunu yaşadıklarında, istekleri yerine getirilmediğinde, v.s. diğer insanlara, nesnelere ya da kendilerine karşıproblemli davranışlarda bulunabilirler. Bu davranış problemleri; eşyalara zarar verme, diğer insanlara vurma, tükürme, onları ısırma, saç çekme şeklinde olabileceği gibi kendi kafasına vurma ya da kafasını duvara, yere, bir nesneye vurma, kendini ısırma, kendini yerlere atma, çığlık atma, sık sık ağlama gibi çocuğun kendini inciten davranışları şeklinde de olabilmektedir.
Davranış problemlerini değiştirmeye yönelik yöntemlere karar vermeden önce, problemin altında yatan nedenleri anlamaya çalışmak oldukça önemlidir. Ancak bu her zaman mümkün olmayabilir. Bu durumda da davranışı değiştirmeye yönelik bir planla duruma müdahele etmek uygun olacaktır. Bu davranışlarıdeğiştirmek için de bilişsel-davranışçı yöntemlerden yararlanılmaktadır.
Güçlük Alanlarına Dair Kısmi Tablo
Acıya karşı duyarsızlıkAşırı hareketlilik ya da aşırı hareketsizlikBelirli özellikteki nesnelere bağlanmaBir neden olmadan strese girme, üzüntü duymaDiğerleri ile ilişki kurmada zorlukEkolali(karşılıklı konuşmayı sürdürmek yerine kendisine söylenenleri aynen tekrar etme)Fiziksel teması reddetme ya da sık sık istemeGöz temasının çok az olması ya da hemen hemen hiç olmamasıİhtiyaçlarını belirtmekte zorluk çekmeKlasik öğrenme yöntemlerine karşı duyarsızlıkMotor becerilerde düzensizlik(topa tekme atamaz ama küpleri üst üste dizer)Nesneleri kendi etrafında çevirme, tıklama, kaşıma, sallama...Rutin yaşama bağlılık, değişikliklere aşırı tepki vermeSeslere karşı aşırı duyarlılık ya da duyarsızlık(dokunmaya, tada, kokuya ve görsel duyarlılık)Sürekli aynı oyunları, aynı şekilde oynama, yaratıcılığın olmamasıTehlikelere karşı duyarsızlıkUygunsuz ve nedensiz gülme ve ağlama(duygulanımda sorunlar)Yalnız kalmayı tercih etme